Dilovası ilçesindeki sanayi tesislerinin çevreye ve insan sağlığına etkilerinin tespit edilmesi amacıyla,sunduğumuz Araştırma Önergesi

Kocaeli Milletvekilimiz Ömer Faruk Gergerlioğlu'nun Dilovası ilçesindeki sanayi tesislerinin çevreye ve insan sağlığına etkilerinin tespit edilmesi amacıyla, Meclis'e sunduğu Araştırma Önergesi AKP ve MHP milletvekillerinin ret, İyi Parti'nin çekimser oylarıyla reddedildi.

Sunulan araştıma önergesi:

GEREKÇE ÖZETİ

Dilovası, yüzölçümü açısından Kocaeli’nin en küçük ilçelerinden biridir. Buna karşılık sanayinin en yoğun olduğu ilçelerin başında gelmektedir. İlçe yüzölçümünün %40’ını sanayi yerleşimi oluşturmakta, bu oranı sırasıyla konut (%25) ve ormanlık alan(%35) takip etmektedir. Çanak biçimindeki topoğrafik yapısı bulunan ilçenin ekonomisi tamamen sanayiye dayanmaktadır. Türkiye genelindeki 500 dev fabrikanın yaklaşık % 10’u Dilovası bölgesindedir.

Dilovası gerek bugün gerekse de geçmişte birçok açıdan önemli bir yerleşim yeri olmuştur. “İlçe” haline gelmesi yeni olsa da bölgedeki yerleşimin tarihi oldukça eskiye, antik döneme kadar uzanmaktadır.

Dilovası, sanayileşme ile birlikte göçle de tanışmıştır. Dilovası’na göç iki bölüm halinde incelenmektedir. Birinci göç dalgası, ilk büyük sanayi kuruluşlarının faaliyete geçtiği 1967 yılıdır. İkinci dalga ise 1987 yılında başlamaktadır. Dilovası’nda sanayileşmenin yoğun olması sebebiyle sanayi tesislerinden havaya karışan ağır metal yoğunluğu halkın sağlığını tehdit etmektedir. Çevre Mühendisleri Odası Kocaeli Şubesi’nin açıkladığı istatistiğe göre, 2017’de dünyada kanserden ölenlerin oranı yüzde 12.5, Türkiye’de yüzde 12.9’ken bu oran Dilovası’nda yüzde 33.7’ye kadar çıkmaktadır. Bu durumun nedeni de Dilovası’nın yaklaşık 40 yıldır zehir soluması olarak gösterilmektedir.

Dilovası’nda uzun süredir devam eden ve giderek ağırlaşan toplum sağlığı açısından çok büyük bir tehlike oluşturan bir çevre felaketi yaşanmaktadır. Kamu kurumlarının 40 yılı aşkın bir süredir göz göre göre gelen bu çevre ve insan sağlığı felaketinin önlenmesinde üzerlerine düşen sorumlulukları yerine getirmede başarılı olmadığı aşikardır. Çevre kirliliğinin yarattığı sağlık sorunları ile baş edebilmek için daha ayrıntılı stratejilerin tanımlanmasına gereksinim vardır. Sorunları tüm boyutları ile ortaya koyan, süreç içinde nasıl bir değişim gösterdiklerini izleyen, epidemiyolojinin ve toksikolojinin yöntemlerinden yararlanılan bilimsel araştırmaların yürütülmesi bu stratejilerin tanımlanabilmesinin en temel aşamasıdır. Bu sorunun sağlık açısından yol açacağı sonuçları önlemek, tespit etmek ve gidermek öncelikli olarak TBMM’nin görevidir.


GEREKÇE

2006 yılında TBMM’de Dilovası’yla ilgili bir Araştırma Komisyonu kurulmuş ve önemli tespitler yapmıştır. Komisyonun ilk tespiti: ‟Çevre ve insan sağlığı ile ilgili birincil ilke olan koruyucu önlemler alınması hususunun bu bölgedeki uygulamalarda göz ardı edildiği açıkça görülmektedir.” olmuştur. 2006 yılında yani 12 yıl öncesinde ortaya koyulan raporda bazı öneriler çıkmıştır:

Dilovası Beldesinin çevre kirliliği kaynaklı sağlık riskleri açısından Sağlık Bakanlığınca Pilot Bölge ilan edilmediği,

Ön teşhis ve tedavi merkezi ile sağlık tarama merkezinin ivedilikle kurulmadığı,

Dilovası'nda çevrede kirletici olarak yaygın olarak bulunan, Kurşun, Cıva, Kadmiyum, Arsenik, Krom indikatör olarak kullanılarak bir biyoizleme çalışması gerçekleştirilmediği,

Dilovası Beldesi çevre kirliliği kaynaklı sağlık riskleri açısından Sağlık Bakanlığınca Pilot Bölge ilan edilmediği,

TÜBİTAK-MAM ve üniversiteler tarafından yapılan çalışmaların, biyo-izleme ve gerekli diğer çalışmaların neticesine göre; bölgenin tıbbi yönden afet bölgesi olarak ilan edilmesi önerisine rağmen önerinin yerine getirilmediği,

Bölgede diğer hastalıklar ve meslek hastalıklarının artıp artmadığı konusunda da kayıtlara dayalı bilgiye ulaşılamaması sebebiyle kanser aktif kayıt sistemine öncelikle Dilovası’nda olmak üzere Kocaeli İlinde ivedilikle başlanmalıdır. Ön teşhis ve tedavi merkezi ile sağlık tarama merkezi ivedilikle kurulmalıdır önerilerine uyulmadığı,

Dilovasında, sanayicinin; yeni sanayi tesisi kurmaya veya mevcut tesisindeki kapasiteyi arttırmaya yönelik talepleri dikkatle değerlendirilmeli ve mümkün olduğu ölçüde sınırlandırılmalıdır önerilerine uyulmadığı,

Dilovası OSB’deki sanayi tesislerinden kaynaklanmakta olan emisyonların ölçülebilmesi için otomatik ölçme ve izleme sistemlerinin OSB Yönetimince kurulması veya kurdurulması ve işletilmesi gerekmektedir önerisine uyulmadığı,

Hava Kalitesi İzleme İstasyonunun ölçüm sonuçları ile mevzuat gereği sürekli emisyon ölçüm cihazı bulundurması gereken tesislerin ölçüm sonuçları on-line olarak Kocaeli Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğünde kurulacak izleme merkezine iletilmelidir önerisine uyulmadığı,

Dilovası OSB’den kaynaklanmakta olan evsel ve endüstriyel atık sularla yerleşim yerlerinin bir kısmını kapsayan evsel nitelikli atık sularının arıtılması planlanmaktadır. OSB Yönetimince Dilovası OSB Evsel ve Endüstriyel Merkezi Atıksu Arıtma Tesisi ivedilikle (2007 yılı sonu) yaptırılmalıdır önerisine uyulmadığı,

Dil Deresinin ıslah çalışmaları; DSİ, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve OSB Yönetiminin iş birliği ile biran önce gerçekleştirilmelidir. Dereye yabancı maddelerin atılmasının önlenmesi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin koordinasyonu ile Kocaeli Valiliği, Belediyeler ve OSB Yönetimince sağlanmalıdır önerisine uyulmadığı,

Kocaeli Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğünün öncülüğünde Yeni Yıldız Mahallesi ile Fatih Mahallesinin kamulaştırma çalışması bir an önce tamamlanmalıdır önerisine uyulmadığı,

Baca gazı arıtma ve toz tutma ünitelerinin kapasiteleri yetersiz olan (Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğindeki-Sınır Değerini Sağlamayan) tesislerin ivedilikle gerekli yatırımları yaparak baca gazı arıtma ve toz tutma kapasitelerini artırmaları gerekmektedir önerisine uyulmadığı,

Radyasyon ölçüm sistemlerinin devlet tarafından işletilmesi ve yeterli sayıda eleman istihdam edilerek 24 saat kesintisiz denetimin sağlanması gerekmektedir. Gümrük kapılarında uygulanan sistem bölgede de uygulanmadığı, Körfeze girmeden önce gemilerde ölçümler gerçekleştirilmediği, ayrıca, yurt içinden ve yurt dışından gelen hurdalarda işlem yapan işletmelerin panel alması zorunlu hale getirilmelidir önerilerine uyulmadığı,

Kocaeli İli I. Derece deprem kuşağında yer almaktadır. Bölgede meydana gelebilecek bir doğal afetin ve/veya endüstriyel kazanın oluşması durumunda; bölgedeki can ve mal güvenliğinin tehdit edilebileceğinin yanı sıra büyük boyutta bir çevre kirliliğinin de ortaya çıkabileceği açıkça görülebilir, bu konuda önlem alınmadığı,

Bölge için yeni maden arama ruhsatı (taş ocakları da dahil olmak üzere) verilmemelidir. İşletme süresi biten ocakların ruhsatlarının iptal edilerek kapatılması ve faaliyetin tamamlamasından sonra arazinin rehabilite edilmesi gerekmektedir önerisine uyulmadığı,

Bölgede ücret karşılığı atık toplayan firmaların Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereği lisanslı olup olmadıklarının tespiti, topladıkları atıkları ne şekilde bertaraf ettiklerinin takibi ve denetimi Kocaeli Valiliği ile Büyükşehir Belediyesince titizlikle gerçekleştirilmelidir önerisine uyulmadığı,

Bölgede yapılan incelemelerde; işçi sağlığına yönelik işyeri denetimlerinin Dilovası’nın özelliği de dikkate alınarak sağlıklı ve planlı yapılmadığı, denetimlerin evrak ve belge üzerinde yapıldığı ve işyeri havası ölçümlerinin de yapılmadığı tespit edilmiştir. Belli bir hastalık veya sağlık yönünden olumsuz etkilenmeye neden olduğu bilinen, tehlikeli kimyasal maddeye maruziyetin söz konusu olduğu, kirlilik potansiyeli yüksek 34 işyerinde işçilerde sağlık gözetimi yapılmalıdır. 1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunun 268. maddesi ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 6. maddesi gereğince yetkili makamdan usulüne uygun gayri sıhhi müessese veya işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyerlerinin açılmaması, çalıştırılmaması ve bu belgeleri olmayan işyerlerinin kapatılması gerekmektedir önerisine uyulmadığı,

Dilovası OSB imar planlarının tamamının 2006 yılı sonuna kadar onaylanması beklentisinin karşılanmadığı,

Dilovası OSB’ye ve yakın çevresine hizmet verecek bir tehlikeli atık yakma tesisi kurmak üzere Dilovası OSB Yönetimince Kocaeli Valiliği ile irtibata geçilmiş, tesis yeri için Dilovası OSB sınırları içinde uygun yer aranması planlanmıştır, önerisine uyulmadığı, görülmektedir.

2015 yılına kadar ihtiyacı karşılayacak bir atıksu arıtma tesisi inşa edilecek, Dilovası OSB içinde ana kolektör sistemi kurulacak önerisine uyulmadığı,

Rapora göre Dilovası Organize Sanayi Bölgesi’nde işletme belgesi alma zorunluluğu bulunan işletmelerin halen bu belgeyi temin etmediği,

Dilovası hastanesine yakın olan Kömür ocaklarından çıkan tozlarının bölge halkı üzerinde solunum hastalıkları kanser vakarını artırdığı,

Kömür ocaklarından atık olarak çıkan kömürlerin sahilleri tamamen siyaha boyayacak şekilde çevre kirliliği oluştuğu,

OSB'lerin kuruluşu üretim amaçlı olması gerekirken sadece nakil faaliyetlerinde kullanılan Kömürcüler OSB'nin şehir merkezinde halk sağlığını tehdit edecek şekilde faaliyetine devam edebildiği, görülmüştür.

Görülmektedir ki TBMM tarafından yapılan araştırma sonucunda çıkan önerilerin neredeyse tamamına uyulmamıştır. Bu durum başta halkımızın sağlığı ve sonrasında TBMM’ nin saygınlığı açısından kabul edilebilir değildir.

29 Kasım 2018