Grup Başkanvekilimiz Saruhan Oluç, Aliağa’ya getirilen ve kanserojen madde içerdiği belirtilen asbestli gemi ile ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum tarafından yanıtlanması amacıyla yazılı soru önergesi verdi. Önergede şu ifadeler yer aldı:
Brezilya Donanması’na ait “NAe São Paulo” adlı 265 metrelik, 32.800 tonluk dünyanın en eski uçak gemisi 12 Mart 2021 yılında açık arttırmayla Türkiye’deki geri söküm tersanesi SÖK Denizcilik ve Tic. AŞ’yi temsilen Rio de Janerio şirketi Cormack Maritima tarafından Mayıs-Haziran ayları arasında Aliağa’ da sökülmek üzere alınmıştı.
Söz konusu uçak gemisinin 760 ton civarı asbest, ağır yağ, ağır metal, polikorürler, bifeniler, radyoaktivite barındırdığı iddia edilmektedir.
1992 yılında yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Sınırlar Ötesi Taşınması ve
Bertaraf Edilmesinin Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi’ne Türkiye 1994 yılında taraf olmuştur. Sözleşmenin amacı, tehlikeli ve diğer atıkların sınırlar ötesi taşınması, bertaraf edilmesi ve geri dönüşümünden doğabilecek tehlikeleri ortadan kaldırmaktır.
Geçtiğimiz yıl getirileceği söylenen gemi için tepkilerini ortaya koyan çevre örgütlerinin ve yurttaşların baskısı sonucu gemi söküm süreci askıya alınmış, bu da kamuoyunu rahatlamıştı. Buna rağmen edindiğimiz bilgilere Bakanlığınız adeta zehir saçan ve “asbest bombası” olarak tabir edilen geminin sökülmek üzere Aliağa’ya getirilmesine dair “mümkün olduğu kadar tehlikeli maddelerden arındırılması” gibi muğlak ifadelerle şartlı onay vermiştir.
Konuyla ilgili olarak yaptığınız açıklamada, “Gemide 900 ton değil, 9.6 ton asbest bulunmaktadır” ifadeniz de kamuoyunu rahatlatmaktan uzaktır. Zira sökülmek üzere getirilmesi planlanan NAe São Paulo adlı geminin ikizi olarak tasarlanan, Fransa’nın 1957 yılında tamamladığı Clemenceau gemisinde yapılan bağımsız denetimler sonucunda 760 ton asbest olduğu ortaya çıkmış ve yıllarca bekletildiği halde birçok ülke gemi söküm işlemine yanaşmamıştı.
Dolayısıyla gemide “9.6 ton asbest var” açıklamanız, şimdiye kadar Aliağa’da sökülen 714 gemiyle ilgili asbest başta olmak üzere diğer tehlikeli maddelerin oranları konusunda soru işaretlerine neden olmuştur.
Bu bağlamda;
1- Aliağa’ya sökülmek üzere getirilecek NAe São Paulo isimli geminin 760 ton civarı asbest ve çeşitli kanserojen maddeleri içerdiği iddiası doğru mudur?
2- Bu geminin söküm işlemleriyle ilgi yürütülen süreçte Bakanlığınızın şartlı onay verdiği yönünde rapor yazdığı iddiaları doğru mudur?
3- Eğer doğru ise böyle bir şartlı onayın verilme gerekçesi nedir? Bu onay raporunu kamuoyuyla da paylaşacak mısınız?
4- “Gemide 9.6 ton asbest var” açıklamasını hangi rapora dayanarak ifade ettiniz? Açıklamanızı güçlendirmek için Geminin Tehlikeli Maddeler Envanteri (IHM) belgesini kamuoyuyla da paylaşmayı düşünüyor musunuz?
5- Hemen hemen aynı yıllarda yapımları tamamlanan ikiz gemilerin Clemenceau (1957), NAe São Paulo (1960) asbest oranları neden farklıdır? Bu çelişkinin önüne geçmek ve kafalardaki soru işaretlerini dağıtmak için risk analiz raporunu paylaşmayı düşünüyor musunuz?
6- Şimdiye kadar Aliağa’da sökümü tamamlanan 714 gemi ile ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na da sunulmuş olması gereken risk analizi ve gemi söküm belgelerini ne zaman paylaşacaksınız?
7- Gemi söküm işleminin çevre ve insan sağlığını kötü etkileyeceği yönünde kaygılarını dile getiren sivil toplum örgütleriyle bir görüşme yaptınız mı?
8- Gemi söküm işlemlerinde uluslararası standartlara uyulacak mıdır? Basel sözleşmesi dahil diğer uluslararası sözleşmelere riayet edilecek midir? Buna yönelik bir çalışmanız ya da aldığınız denetimler var mıdır?
9- Sökülecek olan NAe São Paulo Gemisi İle İlgili Atık Ve Tehlikeli Atık Kapsamında Değerlendirilen Maddelerin arındırılması için neler yapılmıştır?
10- Hindistan’ın sökmeyi reddettiği gemi için sürdürülen bu ısrarın nedeni nedir?
20 Temmuz 2022