Ekonomi Komisyonumuz tarafından hazırlanan Turizm Raporumuz, İstanbul Milletvekilimiz Erol Katırcıoğlu tarafından Meclis’te düzenlenen basın toplantısında açıklandı. Katırcıoğlu şunları söyledi:
Uzun zamandan beri uygulanan dış politikanın yansımalarını Türkiye'de görmek zorundayız. Gerek AB ve gerekse de ABD’nin Türkiye’yi riskli bölgeler olarak ilan etmesinden sonra Türkiye’ye turist sayısında ciddi bir azalma olacak. Bunun dışında bildiğiniz gibi geçenlerde Ukrayna ve Rusya krizi ile ilgili olarak yaşanan gelişmeler özellikle Ukrayna Devlet Başkanının Türkiye'yi ziyaret etmesi ve Kırım’ın ilhak edilmiş olması konusundaki ısrarımızı belirttikten sonra bununla ilişkili olduğu tahmin edilen bir şekilde turizm konusunda Rusya’da karar vericiler Türkiye’ye olan seferleri durdurduklarını ilan ettiler. Bir buçuk aylık bir durdurma ama bu yaklaşık 500 bin kişilik Rus turistin gelmemesi sonucunu ortaya çıkaracaktır.
Turizm gelirlerinin dış ticaret açığını kapatma oranı düştü
Sadece pandemiden değil turizmi etkileyen dış politika zaaflarından da bahsetmemiz gerekir. Neden turizm gelirleri önemlidir sorusunu cevaplamak lazım. Hem istihdam hem de gelir bakımından önemli bir sektör. Asıl önemlisi turizm gelirleri döviz üzerinden olduğu için özellikle dış ticaret açığı üzerinde önemli bir etkisi vardır. Nitekim geçmiş yıllara baktığımızda dış ticaret açığına önemli bir katkısı olduğunu görüyoruz. Dış ticaret açığının daha ciddi boyutlara ulaşmasını engelleyen en önemli nedenlerinden birinin turizm gelirleri olduğunu görüyoruz. Bu ilişkinin giderek zayıfladığını söylememiz lazım. 2020 yılı itibariyle baktığımızda turizm gelirlerinin dış ticaret açığına katkısı ortalama yüzde 50 civarında iken yüzde 24’lere kadar düşmüştür. Dış ticaret açığının kapanmasını katkıda bulunan turizm gelirleri, dış ticaret açığının finansmanı ile ilgili sıkıntıların giderek büyüyeceğini söylüyor.
2020 yılı itibariyle baktığımızda 50 milyar dolar civarında dış ticaret açığı var. Milli gelirimize oranlarsak bu yüzde 6-6,5 gibi bir oran teşkil ediyor. Bu ülkenin dış borçlarının çevrilmesiyle ilgili önemli bir alarm. Yüzde 5-6 üzerindeki her oran aslında ülkenin dış borç ödeme kabiliyetinin daraldığını söylüyor. Bu doğrudan doğruya CDS primlerinin artmasına neden olacak bir eğilimi gösteriyor. Bunun sonucunda da daha yüksek borçlanma maliyetlerine katlanmak zorunda kalacağımızı söylüyor.
İşverenler dikkate alındığı kadar çalışanlar da dikkate alınmalı
Doğrudur, turizm sektörü yatırımcıları zor durumdadır ama sonuçta belki onlardan daha fazla zor durumda olanların turizm ve diğer sektörlerdeki çalışanlar olduğunu da unutmamamız lazım. Nitekim bu anlamda baktığımızda 2019 yılında 1 milyon 700 bin olan çalışan sayısı 2020’de 1 milyon 377 bine düştü. Turizm sektöründe 400 bine yakın iş kaybı var. Başka sektörlerde de benzer durumlar söz konusu. Dolayısıyla önlemleri konuşurken işverenleri de dikkate alalım ama çalışanları da dikkate alan öneri paketi getirelim. Halkların Demokratik Partisi başta STK’ler olmak üzere bir anlamda turizm sektörünü yakın plana alan, turizm sektöründeki acil sorunları yönetmeye dönük acil bir eylem planı hazırlanması gerektiğini düşünüyoruz. Sektörde bütün tarafların katkıda bulunacağı bir komisyon veya konsey gibi yer alacağı şekilde yapılması gerekiyor.
Turizm sektörünün borçları faizleri silinerek ertelenmeli, çalışanlara 3 bin lira destek verilmeli
Turizm sektörüne yatırımcılar açısından baktığımızda bankalara 135 milyar lira borçları olduğu görülüyor. Bu borçların faizlerinin sıfırlanarak ötelenmesinde büyük yarar olduğunu düşünüyoruz. Turizm sektöründe yatırım yapanlar gelirlerini kaybettiler ve en azından faizlerin silinerek borçlarının daha iyi bir döneme ötelenmesinde büyük yarar var. İşsiz kalmış olanlara da en azından 3 bin lira doğrudan gelir desteği verilmesi gerektiğini düşünüyoruz.
Turizm sektörüyle bağlantılı esnaflara 5 bin lira destek verilmeli
Kısa çalışma ödeneği konusunda turizm sektör temsilcilerinin Cumhurbaşkanı ile bir görüşmesi oldu. O görüşme sonucunda Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında bu ödeneğinin uzatılması kararına varıldı. Bu karar tüm sektörler için verildi. Geçen hafta TOBB Başkanı bu kısa çalışma ödeneğinin kesilmemesi gerektiğini söylemişti. Nitekim anlaşılan o ki, bu görüşler bir karşılık bulmuş ve Cumhurbaşkanını ikna etmiş görünüyor. Turizm ile ilgili faaliyet gösteren esnaf niteliğindeki işletmelere de destek verilmeli. Bunun da 5 bin lira olması gerektiğini düşünüyoruz.
Turist rehberlerinin aşılanmaları derhal tamamlanmalı
Turizmde aynı zamanda bu alanda faaliyet gösteren turist rehberleri var. Onların da ciddi sorunları var. Özellikle pandemi sürecinde rehberlik yapan kayıtlı rehberlerin bir kısmının pandemi sebebiyle hayatını kaybettiği yönünde. Özellikle rehberlerin aşılanmalarının derhal tamamlanması gerektiğini, pandemi ile ilişkili olarak gerekli tedbirlerin alınması gerektiğini söylemek lazım.
Turizmde işlerin iyi gitmesi ekonomide de işlerin iyi gitmesidir
Sonuç olarak turizm Türkiye’nin en önemli ve lokomotif sektörüdür. Turizmde işlerin iyi gitmesi ekonomide de işlerin iyi gitmesini neredeyse işaret edecek kadar önemlidir. 50 farklı sektörle bağlantılıdır. Dolayısıyla bu sektörde iyi şeyler olursa diğer sektörler de iyi şekilde etkilenir. Pandemi süreci de dahil olmak üzere hükümetin uyguladığı önemli politikalarda önemli bir yanlış yapmıştır. Hükümetin bu yanlışı pandeminin ekonomi üzerindeki etkilerinin sadece arzla, üretimle ilgili olduğu anlayışı üzerinden, daha çok üretimdeki yatırımcılara, işverenlere kredi destekleri vererek gelişmeyi hızlandıracağını düşünmüş olmasıdır. Oysa pandemi süreci sadece arz, üretim yönünden değil, tüketim yönünden de etkilemiştir. Dolayısıyla tüketimle ilgili alanlarda da uygulanması gerekmektedir. Nitekim kısa çalışma ödeneği bir anlamda tüketimle ilgili bir uygulamadır. Kısa çalışma ödeneğini bir süre uygulayan hükümet geçtiğimiz günlerde bundan vazgeçildiğini açıklamıştı. Fakat özellikle iş dünyasının etkisi ile bu karardan dönüldü.
Sektörde işlerini kaybedenlere 3 bin lira destek verilmeli
Önümüzde bu sektörle ilgili yapılması gerekenler var. Hükümetin bizim de bu raporumuzda ifade ettiğimiz önerilere yaklaşmasından mutluyuz. Kısa çalışma ödeneğinin yeniden uzatılması bizim de tekliflerimiz arasındaydı. Ama özellikle işlerini kaybedenlere 3 bin lira desteğin verilmesini de öneriyoruz. Umarız önümüzdeki dönemde hükümet bu duyarlılığı geliştirir ve pandeminin yarattığı ekonomik krizinin toplum ayağı olan çalışanlar da desteklenir. Böylece yaşadığımız pandemi sıkıntılarının yanı sıra ekonomik sıkıntıların üstesinden gelmek mümkün olur.
Raporu buradan indirebilirsiniz.
22 Nisan 2021