Diyarbakır Milletvekilimiz Feleknas Uca'nın Kürt Dil Bayramı vesilesiyle Kürtçe üzerindeki artan baskı ve yok sayma politikalarına ilişkin Kültür ve Turizm Bakanı Sayın Nabi Avcı'nın yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesi:
Celadet Bedirxan tarafından 1932’de, ilk kez Latin alfabesi kullanılarak çıkarılan Hawar adlı Kürtçe derginin yayına başlama tarihi olan 15 Mayıs, 2006 yılından bu yana Kürt Dil Bayramı olarak kutlanmaktadır. Kürt Dil Bayramı yıllardır olduğu gibi bu yıl da ülkemizde Kürtçe’nin ağır baskı altında olduğu bir dönemde kutlanmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti 94 yıldır Kürtçeye sistematik olarak baskı uygulayarak ciddi bir asimilasyon gerçekleştirdiği için Kürtler hala kendi topraklarında kendi dilini konuşamamakta ve bu dilde eğitim görememektedir.
15 Temmuz 2016 tarihinden sonra ilan edilen OHAL ile beraber Kürtçe eğitim veren onlarca okul kapatılmış, Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) ile Kürt dil kurumları ve Kürtçe yayın organları da bir bir kapatılarak Kürtçe dil çalışmaları engellenmiştir. Bu süre zarfında, aralarında Musa Anter, Feqî Hüseyin Sağnıç ve İsmail Beşikçi’nin olduğu ünlü Kürt edebiyatçıları tarafından 18 Nisan 1992 yılında İstanbul'da kurulan; Kürt dilini, kültürünü ve edebiyatını araştıran ilk Kürt kurumlarından İstanbul Kürt Enstitüsü’nün (Enstîtuya Kurdî ya Stembol) kapısına Aralık 2016 tarihinde mühür vurulmuştur. Benzer şekilde, merkezi Diyarbakır’da bulunan Kürt Dili Araştırma ve Geliştirme Derneği (Komeleya Lêkolîn û Pêşvexistina Zimanê Kurdî) KURDİ-DER’in 37 şubesi ile beraber, Diyarbakır’da yüzlerce çocuğa anadilinde eğitim veren Ferzad Kemender ilkokulu ve Ehmedê Xanî Akademisi kapatılmıştır. Ülkemizde Kürtçe yayın yapan tek gazete olan Azadiya Welat Gazetesi benzer şekilde KHK ile kapatılmıştır.
Birleşmiş Milletler üyesi 194 ülkeden aralarında Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan, Rusya, Filipinler ve Güney Afrika'nın da bulunduğu 113 ülkede birden çok resmi dil bulunmaktadır. Öte taraftan, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)’ya göre: "Bir dili yok olmaktan koruyabilmek için yapılabilecek en önemli şey insanların o dili konuşabilmesi ve çocuklarına öğretebilmesi için uygun koşulları yaratmaktır.”
Dünyanın birçok ülkesi farklı dillerin birer zenginlik olduğunu hissettiren toplumsal ve siyasi ortamlar tesis etmekte bu dilleri koruma altına alarak, bu dillerin yaşaması için eğitim dili olarak yaşam bulmalarını sağlamaktadır.
Diller toplumların hafızalarıdır. Bir topluluğun dilinin yok sayılması, yasaklanması aynı zamanda o toplumun tarihsel ve kültürel varlığının inkâr edilmesi anlamına gelmektedir. Bir toplum varlığını ancak, kendi anadilini günlük yaşamdan eğitime, iletişim-yayıncılıktan örgütlenme ve siyasete kadar her alanda özgür bir biçimde kullanarak sürdürebilir.
Bu nedenle, Kürtçenin Türkiye’de yaşamsal bir statüye kavuşması gerekmektedir. Dört farklı lehçesiyle Ortadoğu başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde milyonlarca kişi tarafından konuşulan Kürtçenin gelişmesi dünyanın kültürel mirasına katkı sağlarken, ülkemizde kalıcı bir barışın tesis edilmesi için hayati öneme sahiptir.
Bu bağlamda;
1) 18 Nisan 1992 yılında İstanbul'da kurulan, Kürt dilini, kültürünü ve edebiyatını araştıran ilk Kürt kurumlarından İstanbul Kürt Enstitüsü’nün (Enstîtuya Kurdî ya Stembol) kapatılmasının yasal gerekçesi nedir?
2) İlk olarak 2007’de Diyarbakır’da kurulan ve ülkemizde 37 şubesi bulunan Kürt Dili Araştırma ve Geliştirme Derneği (Komeleya Lêkolîn û Pêşvexistina Zimanê Kurdî) KURDİ-DER’in kapatılmasının yasal gerekçesi nedir?
3) Diyarbakır’da yüzlerce çocuğa anadilinde eğitim veren Ferzad Kemender İlkokulu’nun kapatılmasının yasal gerekçesi nedir? Burada anadilinde eğitim gören çocukların eğitimlerine devam etmeleri için ne gibi alternatifler oluşturdunuz?
4) Kürt dili ve edebiyatı üzerine araştırmalar yapan Ehmedê Xanî Akademisi’nin kapatılmasının yasal gerekçesi nedir?
5) Ülkemizde Kürtçe yayın yapan tek gazete olan Azadiya Welat Gazetesi’nin kapatılmasının yasal gerekçesi nedir?
6) Kürt dil kurumları ve Kürtçe yayın yapan gazete ve dergilerin kapatılmasıyla ne amaçlanmıştır?
7) 2013 tarihinde 5. Sınıflarda verilmeye başlanan “Seçmeli Yaşayan Diller ve Lehçeler” adı altında verilen seçmeli Kürtçe dersi için bugüne kadar kaç öğretmen atanmıştır? Söz konusu dersin bugüne kadar öğrenciler tarafından seçilme rakamı nedir?
8) Birleşmiş Milletler üyesi 113 ülkede birden çok resmi dil kullanılıyorken Türkiye’de milyonlarca kişinin konuştuğu Kürtçenin kamusal alanda yasaklanmasının sebebi nedir?
9) Kürtçenin ülkemizde yasal statüye kavuşması için bakanlığınızca yürütülen herhangi bir çalışma var mıdır?
10) Türkiye’den Almanya’ya göç eden yurttaşların, Almanya’ya entegre olmaları için Almancayı öğrenme zorunluluğu getiren yasalara karşı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “asimilasyon bir insanlık suçudur” açıklaması göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’de özellikle son bir yılda uygulanan Kürt dilini yoksayma politikalarını nasıl açıklıyorsunuz?
11) Anadili Kürtçe olan onlarca milletvekilinin yasama faaliyetleri yürüttüğü Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda yapılan Kürtçe konuşmaların tutanaklara hala “bilinmeyen dil” notuyla geçmesinin sebebi nedir?
12) Ülkemizde yaşayan farklı dillerin tanınması ve korunması için bakanlığınızın herhangi bir çalışma planı var mıdır?
15 Mayıs 2017