Diyarbakır Milletvekilimiz Feleknas Uca'nın İçişleri Bakanı Süleyman Soylu tarafından yanıtlanması istemiyle verdiği soru önergesi:
1970’li yıllara kadar devletin Êzidîlere uyguladığı asimilasyoncu politikalar, temel olarak Êzidîlik inancının yok edilmeye çalışılması ve Êzidîlerin Müslümanlaştırılmaya zorlanması sonucu Êzidî toplumu, 1975’ten sonra kendi topraklarını terk ederek, başta Almanya olmak üzere Avrupa’nın çeşitli ülkelerine göç etmiştir. Bu süre içerisinde, Mardin ve Batman başta olmak üzere Êzidîlerin yoğun olarak yaşadığı birçok yer boşaltılmıştır. Son yıllarda, Batman’ın Beşiri ilçesi ve Mardin’in Midyat ve Nusaybin ilçeleri gibi birçok yerde topraklarına yerleşmek isteyen Êzidîler ciddi baskılara maruz kalarak kendi topraklarına yeniden yerleşmeleri engellenmektedir. 1985 yılından itibaren göçe zorlanan köylerden biri de Mardin’in Nusaybin ilçesine bağlı Kaleli (Efşê) köyüdür.130 hanelik ve yaklaşık 500 kişinin yaşadığı Êzidîlere aitEfşê köyü 1989 yılından itibaren tamamen boşaltılmıştır.
Uzun yıllar Avrupa’nın farklı ülkelerinde yaşayan Efşê’li Êzidîler, 2011 yılında köylerine yeniden dönme kararı alarak, Bagok Dağı kırsalında yer alan köylerine yerleşmek amacıyla Türkiye’ye dönmüşlerdir. 2011 yılından itibaren Efşê’li Êzidîler, kendilerine ait toprakların tapularını almak için resmi girişimlerde bulunmuştur. Ancak, “memur yoksunluğu” ve “güvenlik soruşturması”gibi gerekçelerle kadastro çalışması yapılmamış ve hala söz konusu tapular çıkarılabilmiş değildir. Son 6 yıl içerisinde yetkili mercilere defalarca girişimde bulundukları halde, kendi topraklarına ait tapuları alamayan ve bu nedenle kendi arazilerinde ev inşa edemeyen Êzidîler, Süryanilere ait Taşköy (Arbo) köyü ile Nusaybin merkezde kiraladıkları evlerde ikamet etmek zorunda kalmıştır.
Avrupa’da hayatını kaybeden Efşê’liler yoğun olarak Efşê köyüne defnedildiği için, ailelerin taziye merasimlerini burada gerçekleştirebilmesi amacıyla Êzidîler köye bir taziye evi inşa etmek istemiştir. Êzidîler, Kayyumun atandığı Mardin Büyükşehir Belediyesi’ne bu yapının ruhsatını almak için başvuruda bulunmuştur. “Tapunuz bulunmadığı için ruhsat veremeyiz fakat eski evlerinizi yeniden yapmak için herhangi bir sorun yok” cevabı alan Êzidîler, 2 ay önce taziye evinin inşasına başlamıştır. Ancak, inşaatın durdurulması için sürekli Êzidîlere baskı yapan belediye yetkilileri, 7 Ekim tarihinde söz konusu inşaatı mühürlemiştir. Belediye yetkilerinin baskılarının yanı sıra, inşatta çalışan Êzidîler, Mardin Vali Yardımcısının babası olduğu ileri sürülen H.Ç. ile AKP Nusaybin ilçesi eski başkanı O. D. tarafından sürekli telefonla aranarak baskılara maruz kaldıklarını aktarmıştır. Êzidîler ayrıca, H.Ç. ve O.D.’nin kendilerinden 800 bin Euro para istediğini ve kendilerini sürekli ölümle tehdit ettiklerini aktarmıştır. Son olarak, geçmiş yıllarda da köylerini ziyaret ettikleri esnada da birçok tehditle karşı karşıya kaldıklarını aktaran Êzidîler, köylerine yakın olan Hasantepe (Tilhesen) ve Yayvantepe (Kertwîn) köylerinden ikamet eden bazı şahıslar tarafından tehdide maruz kaldıklarını belirtmiştir.
İnançları nedeniyle tarih boyunca kendi topraklarında 73 defa soykırıma uğrayan Êzidîlerin, kendi topraklarında bir kez daha bu baskı ve zulme maruz kalması utanç vericidir. Mezopotamya’nın kadim inancı Êzidîliğe mensup bir topluluğun korunması tüm insanlığın görevidir.
Bu bağlamda;
1) Son altı yıldır, kendi topraklarına ait tapuları almak için resmi mercilere defalarca başvuruda bulundukları halde, Mardin’in Nusaybin ilçesine bağlı Efşê’li Êzidîlere tapu verilmemesinin sebebi nedir?
2) Kendi topraklarına yeniden yerleşmek amacıyla bu güne kadar Türkiye’li Êzidîlerin açtığı kaç dava vardır? Bu davaların kaçı sonuçlanmıştır? Bu davların bazıları olumlu sonuçlandığı halde Êzidîler neden topraklarına yerleşememektedir?
3) Tapu işlemleri 6 yıldır yapılmadığından dolayı ruhsat alamayan Efşê’li Êzidîlerin, bu nedenle kendi köylerinde ikamet edemediği bilginiz dâhilinde midir? Efşê’li Êzidîlerin kendi topraklarına ait tapuları almaları için Bakanlığınızın herhangi bir girişimi olacak mıdır?
4) Efşê köyünde taziye merasimleriningerçekleştirilmesi amacıyla inşa edilen taziye evinin kayyum atanan Nusaybin Belediyesi tarafından mühürlenmesinin yasal gerekçesi nedir? “Eski evlerinizi yeniden yapmak için herhangi bir sorun yok” dediği halde bu inşaatı mühürleyen Nusaybin Belediyesi hakkında soruşturma başlatılacak mıdır?
5) Efşê köyünde daha önce hiç yaşamamış ve burayla hiçbir alakası olmayan şahısların Êzidîleri, “burayı terk edin” şeklinde tehdit etme gücünü ve/veya talimatını kimlerden almaktadır?
6) Taziye evi inşaatında çalışan Êzidîleri telefonla arayarak, 800 bin Euro para isteyen ve onları ölümle tehdit eden Mardin Vali Yardımcısının babası olduğu ileri sürülen H.Ç. ile AKP Nusaybin ilçesi eski başkanı O. D. hakkında herhangi bir soruşturma başlatılacak mıdır?
7) Hasantepe (Tilhesen) ve Yayvantepe (Kertwîn) köylerinden ikamet eden ve Êzidîleri Êfşê köyünü terk etmeleri yönünde tehdit eden kişiler kimlerdir? Söz konusu kişilerin tespit edilmesi amacıyla herhangi bir girişimde bulunulacak mıdır?
8) Kendi köylerinde ikamet edemeyen ve sürekli ölümle tehdit edilen Efşê’li Êzidîlerin can ve mal güvenliğinin korunması amacıyla Bakanlık olarak ne gibi tedbirler almayı planlıyorsunuz?
9) Muhtarlık arşivlerinden de 100 yılı aşkındır Êzidîlere ait olduğu belgelenen Efşê köyünün yeniden inşa edilmesi ve Êzidîlerin buraya yerleşiminin sağlanması için ne gibi çalışmalar yapmayı düşünüyorsunuz?
10) Türkiye Êzidîlerinin yıllardır gasp edilen haklarının iadesi için yargı ve tazminat yolunun açılması, kimlik ve inançlarının korunması ve tarihsel topraklarına geri dönebilmeleri için herhangi bir planlamanız var mıdır?
23 Kasım 2017