Avrupa Konseyi'nin Venedik Komisyonu hukuk uzmanları; Kürt illerinden seçilmiş adaylar ve belediye başkanları hakkında Türkiye'nin verdiği kararlara ilişkin Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi'nden gelen talep üzerine 20 sayfalık bir görüş kabul etti.
İlgili görüşte, Türkiye'nin 31 Mart seçimlerinde başarılı olmuş bazı adaylara belediye başkanlığı mazbatasını vermediği; Diyarbakır, Mardin ve Van büyükşehir belediye başkanlarını ise görevlerinden alarak yerlerine "kayyım" olarak o illerin valileri atadığına işaret edildi.
YSK kararı da Kayyım atamaları da OHAL düzenlemeleriyle yapılıyor
Şubat ayında Türkiye'ye yapılan bir heyet ziyaretinden sonra hazırlanan Venedik komisyonu görüşünde; hem 11 Nisan 2019 tarihli Yüksek Seçim Kurulu kararının hem de İçişleri Bakanlığının 19 Ağustos 2019 tarihli seçilmiş adayların ve belediye başkanlarının görevden alınması kararının, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından yürürlüğe sokulan OHAL kapsamında yapılan düzenlemelerle bağlantılı olduğuna dikkat çekildi.
OHAL KHK'siyle kamu hizmetinden atılan adayların, adaylıkları YSK tarafından onaylanmış olmasına rağmen seçimi kazandıktan sonra göreve uygun görülmediğine işaret edilerek, şu görüşlere yer verildi:
"Ayrıca belediye başkanları, terörle ilgili suçlamalar nedeniyle OHAL KHK'siyle getirilen yasal değişiklikler temel alınarak askıya alındı. Üstelik seçimler sırasında haklarında birçok soruşturma veya suçlama halihazırda varken bu kişiler seçime katılmaya uygun bulunmuşlardı.
Venedik Komisyonu, daha önce de yaptığı gibi -ki başarısız darbe girişimi buna örnektir - tehlikeli bir silahlı komplo ile karşı karşıya kaldıklarında Türk makamlarının bazı olağanüstü tedbirleri almalarının gerekli olabileceğini de kabul etmektedir."
OHAL resmi olarak sona erdi ama rejim haline getirildi
"Bununla birlikte, OHAL 2018'de sona erdi. OHAL'in getirdiği çerçeveye dayanılarak Türkiye'nin yerel yönetim sisteminin doğasında yapılan değişikliklerin kalıcı hale getirilmesi endişe vericidir. Bu değişikliklerin gerekliliği, Olağanüstü Hal sırasında bile şüpheliydi. Bu endişe elbette OHAL'in sona ermesi ile daha da büyüdü."
OHAL rejiminin etkileri endişe verici, yapılanlar demokrasi ve hukukla bağdaşmıyor
"Önceki OHAL rejiminin devam eden etkileri 'ciddi kaygılara' yol açıyor. Buna ek olarak, Venedik Komisyonu'nun görüşünde değerlendirdiği Türkiye'nin adaylar ve seçilmiş belediye başkanları konusunda aldığı kararlar demokrasinin temel ilkeleriyle (seçmenlerin iradesinin tecellisine ve seçilen yetkililerin haklarına saygı ile hukukun üstünlüğü) ve hukukla bağdaşmıyor."
YSK kararı geri alınmalıdır
"Yüksek Seçim Kurulunun aldığı kararlar uluslararası norm ve standartlarla tutarsızdır ve iptal edilmeli, geri alınmalıdır. Demokrasinin düzgün işleyebilmesi için, en fazla oy alan adayın seçilmiş sayılması ve ikinci sıradaki adayın seçilmemesi çok önemlidir.
İçişleri Bakanlığı'nın kararları, seçilmiş belediye başkanlarının hükümet yetkilileri tarafından değiştirilmesine olanak tanıyan OHAL mevzuatına dayanmaktadır. Yerel özyönetimin doğasını zayıflatmaktadır ve yürürlükten kaldırılmalıdır."
6 Mazbatayı geri verin, belediye başkanlarını görevlerine iade edin
"Venedik Komisyonunun görüşü aşağıdaki önerileri içermektedir:
1) Bir adayın kamu hizmetinden yasaklanması nedeniyle uygun bulunmaması için hakkında ciddi bir suçtan dolayı mahkeme tarafından kesin bir cezai mahkumiyet kararı olması gerektiği ve aynı zamanda bir kişinin adaylık için uygun olmadığının seçimlerden önce belirlenmesi gerektiğini açıkça belirtin.
2) Diyarbakır, Erzurum, Kars ve Van ilçe belediyelerinde 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde en yüksek oyu alan ancak 11 Nisan 2019 tarihli Yüksek Seçim Kurulu kararı ile belediye başkanlığı mazbatası verilmeyen 6 belediye başkan adayının seçimi kazandığını kabul edin.
3)İçişleri Bakanlığı'nın 19 Ağustos 2019 tarihli kararı ile askıya alınan üç büyükşehrin yani Diyarbakır, Mardin ve Van'ın belediye başkanlarını görevlerine iade edin veya ilgili belediye meclislerinin yeni bir belediye başkanı seçmesine olanak vermek veya ilgili seçim bölgelerinde tekrar seçim yapmak gibi seçmenlerin iradesine uygun alternatif bir çözümleri uygulayın.
4) İlk kez 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yürürlüğe giren ve Kasım 2016'da Meclis tarafından onaylanan Belediye Kanunun 45. maddesinin 1.fıkrasındaki değişiklikleri yürürlükten kaldırın."
19 Haziran 2020