Siirt Milletvekilimiz Kadri Yıldırım, Meclis Genel Kurulunda yaptığı konuşmada, 71 yıl önce idam edilen Qazî Mihemed’in mücadelesine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Qazî Mihemed’in eşi ile yapılan bir mülakattan kısa bir bölümü aktaran Yıldırım, Rusya, İran, Türkiye ve Irak'ın tarih boyunca Kürt halkıyla olan ilişkilerine de göndermelerde bulundu. Yıldırım, şöyle konuştu:
31 Mart, Mahabad Kürt Cumhuriyeti'nin kurucusu Kadı Muhammed'in idam edilişinin 71'inci yıl dönümü idi. Rahmetli eşi Mina Hanım ile yapılan mülakattan aynen aktarıyorum:
“Kadı Muhammet büyük bir insandı. Kültürlüydü ve âlimdi. Cesur ve kahramandı. Çok zekiydi. Mahabad'ın büyük ailelerinden birinden geliyordu. Kürt Cumhuriyeti Başkanı olmadan önce Mahabad'da 'kadı' yanı 'hâkim, yargıç' olarak görev yapıyordu. Halk onun sözlerine büyük itibar ediyor ve her önemli işlerinde ona danışıyordu. Kararları isabetliydi ve bu bağlamda halk tarafından çok seviliyordu. Bana bir arkadaş gibi davranırdı. Beni 'mahbube' yani 'sevdiceğim' diye çağırırdı. 7 çocuk dünyaya getirdim. Kendisi asla erkek-kız ayrımı yapmazdı. Erkek çocuklarını sevdiği gibi, kız çocuklarını da severdi. Kadınlara çok saygı ve sevgi duyardı. Dindar biriydi. Temizliğe ve halk sağlığına çok önem verirdi. Kürt ağaları ve ileri gelenleri arasında çok eşlilik âdeti olmasına rağmen, Kadı Muhammed tek eşliliği savundu ve benden başkasıyla evlenmedi. Hukukta kadın-erkek eşitliğini savunuyordu. Her alanda benimle istişare ederdi. Çıkacağı yolculuktan siyasilerle kuracağı ilişkilere kadar bana danışıyordu. Bir gün bana şöyle dedi: 'Asla kendini benim mülküm gibi görme! Ben sana bir arkadaş gözüyle bakıyorum. Senin görüşlerin benim için çok önemlidir.'
Önder Kadı dünyada gelişen siyasal, sosyal ve ekonomik gelişmeler hakkında bilgi sahibiydi. Dünyada meydana gelen olayları yakından takip ediyordu. Ana dili olan Kürtçeden başka dil olarak İngilizce, Fransızca, Rusça, Arapça, Türkçe, Farsça ve Azerice olmak üzere 7 dil biliyordu. Kütüphanesi Kürt aydınları arasında meşhurdu. Kütüphanesinde her türlü kitap bulunuyordu. Onun birçok kitabını kızımın evine bırakmıştım. Birçoğu felsefi, ahlaki, dini, siyasi ve ilmî olan bu kitapların büyük bir kısmı ne yazık ki yok oldu. Çok az şeyden şikâyet ederdi. Davet edildiği Bakü'de Kürt Cumhuriyeti Başbakanı Hacı Baba Şeyh'le beraber eve döndüğü gün, Hacı Baba Şeyh ona 'Korkmalarını sağlamak için bazı kesimler üzerinde baskı uygulamak gerekir, onları korkutmak gerekir’ deyince, Kadı, ona şu sözlerle cevap verdi: 'Dünya âlem şunu kabul etmelidir ki öldürmekle ve dövmekle hiçbir sorun çözülmez. Kişi, karşısındaki insanı demokratik yöntemlerle ikna etmelidir. Vatanımızı sürekli yönetmek istiyorsak bunu halkımızı hoşnut etmek için yapmalıyız; baskı kurarak ve zor kullanarak değil.' Bilindiği gibi, bir yıllık cumhuriyet boyunca sadece bir olay meydana geldi ve bu olayda sadece 1 kişi öldürüldü. Adı Gaffur Mahmut olan bu kişinin öldürüldüğü haberini duyan Kadı Muhammet buna çok üzüldü ve sabaha kadar uyuyamadı.
Kürt cumhuriyeti ilan edildiğinde çok neşeli olan kadı bana şöyle dedi: 'Senin de bazı çalışmalar yapmanı istiyorum.' Ben gülerek 'Okuryazar bile değilim, elimden bir şey gelmez ki.' dediğimde, şöyle dedi: 'Kürt kadını düşüncelerini değiştirmelidir. Senden de Mahabad'da Kürdistan Kadınlar Birliği kurmanı istiyorum. Kürt cumhuriyeti liderinin eşi olarak bunu yapmalı ve kadınları mücadeleye teşvik etmelisin. Altın ve gümüşü ne yapacaksın? Altın ve gümüşlerini ülkeye hizmet ve kadınların cehaletini ortadan kaldırma yolunda harcamalısın. Eğitim için sen okula gitmelisin ki diğer kadınlar ve genç kızlar seni örnek alsınlar.' Bunun üzerine çalışmaya başladık ve derken 1945 yılında Kürdistan Kadınlar Birliğini kurarak cehalete karşı bir hamle başlattık. O günleri asla unutmayacağım, sevgi günleriydi o günler; ülke sevgisi, mücadele sevgisi, direniş sevgisi ve insanlığa hizmet sevgisi." Mina Hanım'ın sözleri burada bitiyor.
Rusya'nın Kürtlere karşı yaptığı ilk ihanet değil
Bilindiği gibi, Mahabad Kürt Cumhuriyeti 1946 yılında Rusya'nın desteğiyle kuruldu. Ve henüz bir yılını doldurmadan Rusya Kürtlere sırt çevirerek ve İran rejimiyle kirli ittifak ve antlaşmalar yaparak bu cumhuriyetin İran rejimi tarafından yıkılmasına ve 31 Mart 1947 yılında Cumhuriyetin Başkanı olan Kadı Muhammed'in idam edilmesinde birinci derecede rol oynadı. Tabii ki bu Rusya'nın Kürtlere karşı yaptığı ilk ihanet değildi. Zira 16 Temmuz 1923'te ulusların kendi geleceklerini belirleme hakkı doğrultusunda zamanın Sovyet yönetimi tarafından kurulan Kurdistana Sor yani Kızıl Kürdistan da üzerinden altı yıl geçtikten sonra Stalin ve İran rejiminin ittifakıyla ortadan kaldırıldı ve sakinleri olan Kürtler Orta Asya steplerine sürgün edildiler.
71 yılda değişen bir şey yok
Kadı Muhammed'in idam edildiği tarihten şimdiye kadar geçen 71 yılda Tahran, Bağdat, Şam, Ankara cephelerinde değişen hiçbir şey maalesef yoktur. 71 yıl önce Tahran'da Kürtleri ve Farsları birbirine kırdıran Rusya, 71 yıl sonra Afrin üzerinden bir Kürt-Türk kopuşuna zemin hazırlamakta ve Türkiye'yi bu tuzağa doğru çekmeye çalışmaktadır.
Devletler için İslami Kürtler ile komünist Kürtler arasında bir fark yok
Oysa Kürtlerin Tahran, Bağdat, Şam, Ankara rejimlerinden istedikleri şey ana dille eğitim ve üniter yapı içerisinde makul bir statü talebidir. Kürtler onlarca yıldır bu meşru haklarını, günün moda ifadesiyle "yerli ve millî" bir çözüm olarak Müslüman, Fars, Arap ve Türk hükümetlerinden kardeşlik çerçevesinde talep ettiler. Fakat bu hükümetler ve devletler, ne Kadı Muhammed, Şeyh Ubeydullah Nehri, Molla Mustafa Barzani gibi İslami şahsiyetlerin bu taleplerine kulak verdiler ne de komünist Kürtlerin taleplerine kulak astılar.
Bunlardan da anlaşılıyor ki bu hükümet ve devletler için İslami Kürtler ile komünist Kürtler arasında bir fark yoktur. Bu hükümet ve devletlerden meşru haklarını talep eden her Kürt, onlar nazarında haindir, bölücüdür, teröristtir. Oysa Kürtlerin bin yıl öncesinden beri beraber yaşadıkları Türklerden de Araplardan da Farslardan da kardeşlik çerçevesinde bu soruna çözüm bulmaktan başka bir istekleri yok. İnşallah bir gün hep birlikte bu sorunu da çözeriz.
3 Nisan 2018